Ritstjórinn St. Nicholas, oft kallaður heilagur Nikulás, var biskup frá 4. öld sem er þekktur fyrir góðvild, örlæti og kraftaverk. Hann er einn áhrifamesti helgimaður kristinnar trúar og hefur haft mikil áhrif á þróun nútímaímyndar jólasveinsins. Hér er samantekt um hann:
St. Nicholas í stuttu máli
- Uppruni: Nikulás fæddist um árið 270 í Patara, sem er nú hluti af Tyrklandi. Hann var einlægur kristinn maður sem varð biskup í Myra (nú Demre í Tyrklandi).
- Kunnur fyrir örlæti: Hann varð frægur fyrir að hjálpa þeim sem voru fátækir og þurfandi, sérstaklega börnum. Hann var einnig talinn verndari sjómanna og kaupmanna.
- Dauði og arfleifð: Nikulás lést 6. desember einhvern tíma á milli 343 og 351, og sá dagur hefur verið haldinn hátíðlegur í mörgum löndum sem heilags Nikulásardaginn.
Sögur og kraftaverk
- Þrjár dætur og gullpokarnir: Ein frægasta sagan um hann segir frá því þegar hann bjargaði þremur dætrum frá örbirgð með því að kasta gullpokum inn um glugga heimilis þeirra á nóttunni. Gullið féll í skó eða sokka, sem varð að upphafi hefðarinnar að fá gjafir í sokka eða skó.
- Björgun sjómanna: Hann var talinn bjarga sjómönnum úr miklum stormi með því að biðja fyrir þeim.
- Börn í neyð: Nikulás er sagður hafa bjargað börnum sem höfðu verið tekin til fanga eða í hættu. Þess vegna er hann oft talinn verndari barna.
Tengsl við jólasveininn
- Í gegnum tíðina þróaðist ímynd St. Nicholas frá biskup í rauðum skikkju í að verða Sinterklaas í Hollandi, og síðar jólasveinninn (Santa Claus) í Bandaríkjunum.
- Á heilags Nikulásardegi (6. desember) er hefð í mörgum löndum að börn fái litlar gjafir í skó eða sokka, líkt og í íslensku jólasveinahefðinni.
Hvar er hann heiðraður?
- Í Evrópu: Sérstaklega í Hollandi, Þýskalandi, Belgíu og Austurríki.
- Í Austurkirkjunni: Hann er einn helsti helgimaður rétttrúnaðarkirkjunnar.
- Í Vesturlöndum: Ímynd hans lifir áfram í jólasögum og jólahefðum.
St. Nicholas var og er tákn um góðvild, umhyggju og gleði sem endurspeglast í jólaandanum í dag.
